Παρασκευή 13 Απριλίου 2018

ΙΣΤΟΡΙΑ

2ο ΜΙΚΡΟΣΕΝΑΡΙΟ 

Η Μάχη του Μαραθώνα

 ΤΙΤΛΟΣ: «ΜΕ ΜΙΑ ΜΗΧΑΝΗ ΧΡΟΝΟΥ ΣΤΟ ΜΑΡΑΘΩΝΑ ΤΟ 490 π. Χ.»

ΤΙΤΛΟΣ: 
«ΜΕ ΜΙΑ ΜΗΧΑΝΗ ΧΡΟΝΟΥ ΣΤΟ ΜΑΡΑΘΩΝΑ ΤΟ 490 π. Χ.»

OΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ΔΕΛΗΛΙΓΚΑ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ
ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ:
·         Αρχαία Ιστορία

ΤΑΞΗ ΣΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΑΠΕΥΘΥΝΕΤΑΙ:
Α΄ Γυμνασίου

ΧΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ:
3 διδακτικές ώρες

ΧΩΡΟΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ:
Φυσικός χώρος: Εργαστήριο πληροφορικής με διαδραστικό πίνακα και υπολογιστές.

ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ:
·Οι μαθητές, όπως και η καθηγήτρια πρέπει να είναι εξοικειωμένοι:
·με τη χρήση της τεχνολογίας της Πληροφορικής (χρήση Η/Υ, πληκτρολογίου, λογισμικών κι εφαρμογών, συγκεκριμένα,
·με το πρόγραμμα επεξεργασίας κειμένου (MS WORD), με την αναζήτηση πληροφοριών στο διαδίκτυο σε συγκεκριμένες ιστοσελίδες,
·με την Google Drive (παρουσίαση) και Google Images,
·με το ιστολόγιο του σχολείου,
·με το λογισμικό δημιουργίας κόμικ https://www.storyboardthat.com/,  εννοιολογικών χαρτών  http://cmap.ihmc.us/ και του Photo Story 3 for Windows
·Prezi (Ολοκληρωµένη εφαρµογή Web2 για την ανάπτυξη, οργάνωση και διανοµή µη γραµµικών παρουσιάσεων).
·TimeRime (Ελεύθερο λογισμικό δημιουργίας χρονογραμμών).
·Wevideo (Ελεύθερο λογισμικό δημιουργίας βίντεο).
·με την εργασία σε ομάδες.

ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΜΙΚΡΟΣΕΝΑΡΙΟΥ
ΓΕΝΙΚΟΣ ΣΚΟΠΟΣ:
Να προσεγγίσουν πολύπλευρα το ιστορικό γεγονός της μάχης του Μαραθώνα και να γνωρίσουν τους βασικούς πρωταγωνιστές, καλλιεργώντας ιστορική σκέψη και συνείδηση.

ΣΤΟΧΟΙ:
Οι μαθητές:
·Να γνωρίσουν τον χρόνο, τον τρόπο διεξαγωγής και την έκβαση της μάχης του Μαραθώνα (ιστορική γραμμή - βίντεο - διαδίκτυο).
·Να εκτιμήσουν το στρατηγικό σχέδιο του Μιλτιάδη (μελέτη ιστορικών πηγών από έντυπες και ηλεκτρονικές εγκυκλοπαίδειες και επιλεγμένους ιστότοπους).
·Να γνωρίσουν τον στρατηγό Μιλτιάδη, καθώς και τους Πέρσες στρατηγούς, Δάτη και Αρταφέρνη(διαδίκτυο).
·Να συναισθανθούν τη θέση του Μιλτιάδη, να εξαρθεί η προσωπικότητα του (λογισμικά γενικής χρήσης - λογισμικό για δημιουργία κόμικ) και να τονιστεί η σημασία της νίκης (διαδίκτυο).
·Να καλλιεργήσουν αναλυτική και συνθετική ικανότητα (εννοιολογικός χάρτης - διαδίκτυο - λογισμικό παρουσίασης) .
·Να εξοικειωθούν με τη διαδικασία της διερεύνησης και αξιολόγησης ιστορικών πληροφοριών (διαδίκτυο).
·Να εξοικειωθούν με την παρατήρηση της εικόνας ως πηγή πληροφοριών (διαδίκτυο).
·Να προσεγγίσουν πρωτογενείς πηγές από έντυπες εγκυκλοπαίδειες και το διαδίκτυο και να αντλήσουν πληροφορίες, για να ερμηνεύσουν τα συγκεκριμένα ιστορικά γεγονότα και να διασταυρώσουν πληροφορίες (λογισμικά γενικής χρήσης - λογισμικό για δημιουργία κόμικ).
·Να καλλιεργήσουν τις κοινωνικές δεξιότητές τους μέσα από τη συνεργατική μάθηση.

ΚΕΙΜΕΝΑ:
Σχολικό εγχειρίδιο:
·Αρχαία Ελληνική Ιστορία Α΄ Γυμνασίου -  Κεφ. 4, Αρχαϊκή εποχή (800-479 π.Χ.):
·Βιβλίο εκπαιδευτικού, σ.48 – 49.

Υποστηρικτικό - εκπαιδευτικό υλικό
Βίντεο:
· Ψηφιακή αναπαράσταση της μάχης του Μαραθώνα το 490 π. Χ.. (Διάρκεια 5.35΄). Σκηνοθεσία: Δ. Ζησόπουλος. Μουσική: Αλ. Χάχαλης. Το βίντεο αυτό δημιουργήθηκε στα πλαίσια της έκθεσης «Δημοκρατία και η Μάχη του Μαραθώνα» στο Ζάππειο Μέγαρο στις 29/10/2010 (πηγή: YouTube).

· https://www.youtube.com/watch?time_continue=77&v=mrVcUjDbjks Αναπαράσταση. (Διάρκεια 1.17’). Γ. Παπαθανασίου


· Παρουσίαση με θέμα: "ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΜΑΡΑΘΩΝΑ. ΑΝΘΛΓΟΣ(ΥΠ) ΚΥΡΑΤΣΟΥΔΗΣ ΣΙΔΕΡΗΣ”.

Ιστοσελίδες:

Χάρτες:

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΜΙΚΡΟΣΕΝΑΡΙΟΥ:
        Το παρόν διδακτικό μικροσενάριο αποτελεί μία πρόταση διδασκαλίας της Ιστορίας, αποκλίνουσας των παραδοσιακών διδακτικών μεθόδων, η οποία όμως είναι συμβατή με το αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών, καθώς οι διδακτικοί στόχοι παραμένουν οι ίδιοι. Βασική επιδίωξη της συγκεκριμένης διδακτικής προσέγγισης είναι η προσπάθεια καλλιέργειας κι ενίσχυσης της ιστορικής συνείδησης και κριτικής σκέψης των μαθητών. Ο σχεδιασμός του σεναρίου βασίζεται στις αρχές των θεωριών της Γνωστικής Ευελιξίας (Cognitive Flexibility Theory) και της Ανακαλυπτικής μάθησης (Bruner), καθώς οι μαθητές καλούνται να ανακαλύψουν τη γνώση, να προσεγγίσουν πολύπλευρα το ιστορικό γεγονός, να αναζητήσουν και να εξετάσουν την εγκυρότητα και αξιοπιστία των ιστορικών πηγών αναλύοντας και συνδυάζοντας το εικονικό περιεχόμενο του σχολικού βιβλίου με αυτό που ίδιοι αναζήτησαν από το διαδίκτυο, από υπερκείμενα, αλλά και από έντυπο ιστορικό υλικό. Για την υλοποίηση του προτεινόμενου διδακτικού σεναρίου αξιοποιούνται οι νέες τεχνολογίες και συγκεκριμένα επιλεγμένοι διαδικτυακοί τόποι, ηλεκτρονικοί ιστορικοί χάρτες, λογισμικά γενικής χρήσης, όπως, ακόμη, λογισμικό δημιουργίας κόμικ, εννοιολογικών χαρτών και του Photo Story 3 for Windows.      Αρχικά, προτάσσεται ένα κοινό για όλες τις ομάδες Φύλλο Εργασίας, που έχει ως στόχο την ενδελεχή διερεύνηση του ιστορικού γεγονότος, ώστε οι μαθητές να αποκτήσουν μια πληρέστερη εικόνα του και να ανακαλύψουν «κρυμμένες ψηφίδες» του, συμπληρώνοντας τα κομμάτια του «παζλ» που λείπουν. Επιπρόσθετος στόχος, αυτού του πρώτου κοινού Φύλλου Εργασίας, είναι να ασκηθούν οι μαθητές στον έλεγχο της αξιοπιστίας και της ιδεολογικής φόρτισης συγκεκριμένων πηγών, που συμβάλλει στην αναπαραγωγή στερεοτυπικών παραστάσεων σχετικά με το ιστορικό γεγονός και τις προεκτάσεις του, στο βαθμό, βέβαια, που κάτι τέτοιο καθίσταται εφικτό λόγω της νεαρής ηλικίας τους. Ακολουθούν Φύλλα Εργασίας που απευθύνονται σε τρεις ομάδες.
      Το μικροσενάριο προβλέπει την τρίτη ώρα αφιερωμένη στην παρουσίαση του υλικού που δημιούργησαν οι ομάδες στην ολομέλεια, κατά τη διάρκεια της οποίας θα υπάρξει εκατέρωθεν αξιολόγηση, αλλά και αυτοαξιολόγηση των ομάδων, ώστε να εξαχθούν τα τελικά συμπεράσματα.

ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΜΙΚΡΟΣΕΝΑΡΙΟΥ
1η ώρα. Διάρκεια: 45 λεπτά
Αφόρμηση:
Κατά την πρώτη ώρα διδασκαλίας επιδιώκεται από τη διδάσκουσα η συναισθηματική προετοιμασία των μαθητών και η προβληματοποίησή τους.
Αρχικά, ανακοινώνεται στους μαθητές ο τίτλος της μάχης και στη συνέχεια πραγματοποιείται ανάκληση των προηγούμενων γνώσεών τους σχετικά με τον περσικό κίνδυνο (η εκστρατεία του Μαρδόνιου).
 Έπειτα, προβάλλεται ως αφόρμηση μία εικόνα από το διαδίκτυο, η οποία απεικονίζει το άγαλμα του Μιλτιάδη στον Μαραθώνα. Η εκπαιδευτικός ρωτά αν γνωρίζουν το συγκεκριμένο άγαλμα. Αφού γίνει η αποκάλυψη του ονόματος του αγάλματος, η εκπαιδευτικός αναφέρει πως οι Πέρσες συνέχισαν να απειλούν την Ελλάδα, με αποτέλεσμα την μάχη του Μαραθώνα.
Στη συνέχεια προβάλλεται μέσω TimeRime (ελεύθερο λογισμικό δημιουργίας χρονογραμμών),
έτσι ώστε να κατανοήσουν οι μαθητές τη χρονική περίοδο που έλαβε χώρα η συγκεκριμένη μάχη. Ακολουθεί η παρουσίαση ενός εννοιολογικού χάρτη, ο οποίος εμπεριέχει το σχέδιο του Μιλτιάδη, αλλά και τα βασικότερα σημεία της βασικότερα σημεία της μάχης. Ακόμη, προβάλλεται ένα σχετικό βίντεο, το οποίο περιγράφει με αναλυτικό τρόπο τα γεγονότα που έλαβαν χώρα πριν και κατά τη διάρκεια της μάχης, όπως επίσης και ένας ηλεκτρονικός χάρτης, ο οποίος παρουσιάζει τον τρόπο παράταξης των δύο στρατών. Στη συνέχεια, οι μαθητές διαβάζουν το κείμενο μέσα από το σχολικό βιβλίο, καθώς και τα παραθέματά του. Οι μαθητές επεξεργάζονται τις κεντρικές έννοιες του μαθήματος και ακολουθεί συζήτηση.

2η ώρα. Διάρκεια: 45 λεπτά
Οι 24 μαθητές χωρίζονται σε τρεις ομάδες έρευνας με τα αντίστοιχα τρία φύλλα εργασίας και ανατίθεται σε καθεμία ένα συγκεκριμένο θέμα, το οποίο θα πρέπει να διερευνήσουν αναλυτικά, να επεξεργαστούν τις πηγές που θα εντοπίσουν μέσω των έντυπων εγκυκλοπαιδειών και του διαδικτύου και στο τέλος να κάνουν μία παρουσίαση.
Τα θέματα που θα μπορούσαν να αναλάβουν είναι: «ο Μιλτιάδης ως στρατηγός», «οι Πέρσες στρατηγοί Δάτις και Αρταφέρνης», «η μάχη στον Μαραθώνα», «ο Μαραθωνοδρόμος», «πού οφείλεται η νίκη των Ελλήνων;».
Στη συνέχεια ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να τονίσει τον τρόπο ανάλυσης των ιστορικών πηγών από τους μαθητές και συγκεκριμένα να διατυπώσει τα εξής ερωτήματα:
-Ποιος δημιούργησε την πηγή και γιατί;
-Ο καταγραφέας του ιστορικού γεγονότος είναι ουδέτερος ή έχει απόψεις και συμφέροντα που μπορεί να επηρέασαν αυτό που κατέγραψε;
-Ο καταγραφέας δημιούργησε την πηγή για προσωπική ή δημόσια χρήση;
-Ο καταγραφέας ήθελε να πληροφορήσει ή να πείσει;
Μια ιστορική πηγή, συνήθως, επιβεβαιώνει και τεκμηριώνει τις πληροφορίες του σχολικού εγχειριδίου, πολλές φορές επεξηγεί τα ιστορικά στοιχεία που παραθέτει το σχολικό βιβλίο, παρέχει πρόσθετα στοιχεία για ένα θέμα, όπως, ακόμη, μπορεί ορισμένες φορές να καταθέτει μια αντίθετη άποψη και να διαφοροποιείται από αυτή που υποστηρίζεται στο κείμενο του σχολικού βιβλίου, ή μπορεί ακόμα και να αποτελεί συνδυασμό των παραπάνω. Ο μαθητής καλείται να αντιληφθεί τη σχέση της πηγής με το σχολικό βιβλίο και στη συνέχεια να αξιοποιήσει το κείμενο της πηγής. Επιπλέον, ο μαθητής προσπαθεί να συνδυάσει τα δεδομένα του βιβλίου με αυτά της πηγής. Κατά την ανάγνωση της πηγής θα πρέπει να εντοπίσει τα στοιχεία εκείνα που έχουν νοηματική συνάφεια με όσα ο ίδιος γνωρίζει από το σχολικό βιβλίο.
Αφού πραγματοποιηθεί η σχετική συζήτηση σχετικά με την αξιοπιστία των πηγών, στη συνέχεια ακολουθεί η διερεύνηση του θέματος από κάθε ομάδα και η επεξεργασία των ιστορικών πηγών.
Οι μαθητές ανατρέχουν σε συγκεκριμένο ιστότοπο, ο οποίος παρουσιάζει τα ιστορικά γεγονότα μέσα από τη ματιά αρχαίων ιστορικών συγγραφέων.
Επίσης, βρίσκουν πληροφορίες και εικόνες από τις έντυπες εγκυκλοπαίδειες, ώστε να σκανάρουν το σχετικό υλικό και από το διαδίκτυο σχετικά με τα υπό διερεύνηση θέματα. Στη συνέχεια αντιπαραβάλλουν τις πληροφορίες, έτσι ώστε να διαπιστωθεί η εγκυρότητα των πηγών.
Οι μαθητές, κατά τη διάρκεια αυτής της διδακτικής ώρας, ανατρέχουν στον εννοιολογικό χάρτη και την ιστορική γραμμή, που έχουν υπερκειμενική μορφή (εμπεριέχονται σύνδεσμοι με σχετικές πληροφορίες και βίντεο), ούτως ώστε να βρουν πληροφορίες και να τις διασταυρώσουν με αυτές του σχολικού βιβλίου. Αφού πραγματοποιηθεί η συλλογή των πληροφοριών από αξιόπιστες πηγές, στη συνέχεια συντάσσουν ένα κείμενο και δημιουργούν μία παρουσίαση μέσω του google presentation, η οποία περιέχει κείμενα, εικόνες και βίντεο.

 3η ώρα. Διάρκεια: 45 λεπτά
Οι μαθητές παρουσιάζουν στο λογισμικό παρουσίασης (Powerpoint)ή (google presentation) τις πληροφορίες που έχουν συλλέξει σχετικά με το θέμα που τους είχε ανατεθεί. Με τη χρήση του λογισμικού δίνεται η δυνατότητα στους μαθητές της κάθε ομάδας, να συνεργαστούν, να ανταλλάξουν απόψεις και να εξοικειωθούν με τη χρήση του πληκτρολογίου και του λογισμικού.
Στη συνέχεια, αφού πραγματοποιηθούν όλες οι παρουσιάσεις από την κάθε ομάδα, ακολουθεί συζήτηση σχετικά με την αξιοπιστία των πηγών, αλλά και για τα αποτελέσματα της έρευνάς τους. Δίνεται έμφαση στο ζήτημα της διασταύρωσης των ιστορικών πληροφοριών, όπως ακόμη αν οι ίδιοι οι μαθητές συμφωνούν με τα ευρήματα των άλλων ομάδων.
Επίσης, διατυπώνονται ερωτήσεις προς τους μαθητές όπως:
-Πώς αισθάνθηκε ο Μιλτιάδης, όταν του αναγγέλθηκε ότι οι Σπαρτιάτες επικαλούνται θρησκευτικούς λόγους και δεν θα μπορούν να συμμετέχουν στην Μάχη;
-Νομίζετε ότι αισθάνθηκε φόβο εκείνη τη στιγμή;
Με αυτές τις ερωτήσεις η εκπαιδευτικός προσπαθεί να καλλιεργήσει την ενσυναίσθηση, αλλά και την ιστορική συνείδηση στους μαθητές. Να μπορέσουν να βρεθούν στη θέση του Μιλτιάδη, ο οποίος είχε να οργανώσει ένα στρατηγικό σχέδιο.
Οι μαθητές, οι οποίοι είχαν αναλάβει την παρουσίαση σχετικά με τον Μιλτιάδη, καλούνται να απαντήσουν στην ερώτηση:
Ποιους στόχους πέτυχε το στρατηγικό σχέδιο του Μιλτιάδη;».
Με τον ίδιο τρόπο υποβάλλονται ερωτήσεις και στις άλλες ομάδες, οι oποίες έχουν ασχοληθεί με τους Πέρσες στρατηγούς, τον Μαραθωνοδρόμο και τους Αθηναίους οπλίτες.
Οι μαθητές με την καθοδήγηση της εκπαιδευτικού πρόκειται να ασχοληθούν με το λογισμικό δημιουργίας κόμικ. Δίνονται οι οδηγίες χρήσης του από την εκπαιδευτικό και στη συνέχεια προσπαθούν οι ίδιοι να δημιουργήσουν κόμικς, τα οποίο αναφέρονται στους πρωταγωνιστές της μάχης του Μαραθώνα.
Τα τελευταία 15 λεπτά της διδακτικής ώρας διανέμεται το τελικό τεστ αξιολόγησης, ούτως ώστε να διαπιστωθεί ο βαθμός κατανόησης των όσων διδάχθηκαν. Στην αξιολόγηση προστίθεται και ο βαθμός συνεργατικής ικανότητας μεταξύ των μαθητών.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ – ΕΠΕΚΤΑΣΗ
Ø Σε μορφή παιχνιδιού θα μπορούσε να δοθεί στους μαθητές ένα διαδικτυακό πάζλ με θέμα την περικεφαλαία του Μιλτιάδη και ενός Πέρση.

Ø Η μάχη του Μαραθώνα θα μπορούσε να αναλυθεί και να διδαχθεί με διαθεματικό τρόπο. Υπάρχει η δυνατότητα σύνδεσης και με άλλα γνωστικά αντικείμενα, όπως για παράδειγμα με:

  •         τα Αρχαία Ελληνικά (Μετάφραση) Ηροδότου Ιστορίες Α΄ Γυμνασίου:
             Ενότητα 11: Η μάχη του Μαραθώνα VI 109-114, 117, 120.

  •      τη Νεοελληνική Γλώσσα (ετυμολογία της λέξης Μαραθώνας, φράσεις αρχαίων   Ελλήνων, όπως «Νενικήκαμεν», κύρια ουσιαστικά, όπως Μιλτιάδης, Δάτις και     Αρταφέρνης, καθώς και παραγωγή γραπτού λόγου),
  •   τα Μαθηματικά (χιλιομετρική απόσταση Σπάρτης - Μαραθώνα - μονάδες μέτρησης μήκους, αριθμός στρατιωτών ),
  •      με τη Γεωγραφία (γνωρίζω γεωγραφικές περιοχές, όπως Μαραθώνας, Σπάρτη).


ΑΝΑΣΤΟΧΑΣΜΟΣ:
Οι  μαθητές κινητοποιήθηκαν σε όλους σχεδόν τους  τομείς: γνωστικούς, παιδαγωγικούς, σε  σχέση με Τ.Π.Ε. και αισθητικούς.
Το αντικειμενικό πρόβλημα που τίθεται είναι ότι θα θέλαμε περισσότερο διδακτικό χρόνο, για να μπορέσουν να αξιοποιηθούν όλες οι προσπάθειες και δράσεις των μαθητών. Υπάρχουν εγγενείς δυσκολίες, οι οποίες σχετίζονται τόσο με τον χρόνο που απαιτείται για την επεξεργασία και ολοκλήρωση των Φύλλων Εργασίας όσο και τη δυνατότητα των μαθητών της Α΄ Γυμνασίου να προχωρήσουν σε σύνθετες αναλύσεις ιστορικού γεγονότων και σε κριτική επεξεργασία των πηγών που τους δίνονται. Σε κάθε περίπτωση όμως αποτελεί ουσιαστική πρόκληση η εφαρμογή του συγκεκριμένου διδακτικού σεναρίου, καθώς κινητοποιεί τους μαθητές, τους ωθεί σε δημιουργικές δραστηριότητες με βιωματικό χαρακτήρα, κυρίως μέσα από τις ασκήσεις ενσυναίσθησης που προτείνει.
Προφανώς, τα ελλείποντα στοιχεία συμπληρώνονται από την ανάρτηση των εργασιών τους στο ιστολόγιο του σχολείου.

 



ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
·        Βερτσέτης Β. Αθ., Διδακτική της Ιστορίας, Αθήνα, 1996.
·        Ιωάννου Νεκτ., Στον Μαραθώνα το 490 π.Χ., Θεσσαλονίκη, 2015
·   Ξαφάκος Ευστ., Στουραΐτης Ηλ., Λεκαράκου Δ. Παν.,  Σολωμού Κατ.,3ο Πανελλήνιο Εκπαιδευτικό Συνέδριο Ημαθίας ΠΡΑΚΤΙΚΑ, 2014.






 


ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ:
·         1ο ΚΟΙΝΟ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

·         2Ο  ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

·         3Ο  ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

·         4Ο  ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ






Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου